|
|
|
|
¿Que son? | ¿Como se
nomean?
| Se nos dan a fórmula
| Se nos dan o nome | Exemplos
| Nomenclatura sistemática
da IUPAC | Exercicios
|
|
|
|
Introducción |
|
A electricidade pasou de ser unha mera curiosidade a constituír unha preocupación fundamental da ciencia e da tecnoloxía no século XIX, cando Alexandro Volta inventou a pila eléctrica. As pilas utilizan como fonte as propiedades internas de diferentes metais para producir enerxía eléctrica. As baterías de chumbo pódense recargar e empregan como electrolito o ácido sulfúrico.
|
|
|
|
A batería eléctrica - O Universo Mecánico
|
|
|
¿Que son? |
|
Chámanse oxiácidos ou oxoácidos, e obedecen a unha fórmula xeral:
HaXbOc
na que X é normalmente un non metal, pero
as veces tamén pode ser un
metal de transición que se atopa nun número de oxidación elevado, como Cr+6,
Mn+6 ou Mn+7.
|
|
|
¿Como se
nomean? |
|
Este é o único tipo de compostos no que permanece a nomenclatura
tradicional. A IUPAC propón unha nova nomenclatura (que se explica máis abaixo), que
aínda está pouco estendida
dado que costa bastante deshabituarse de dicir, por exemplo ácido sulfúrico,
que é un composto de uso frecuente, a dicir tetraoxosulfato(VI) de hidróxeno, como propón a IUPAC. Ela mesma admite como
válida a nomenclatura tradicional neste tipo de
compostos.
Nomenclatura tradicional.
Para aprender a formular este tipo de compostos hai que coñecer os
números
de oxidación cos que os non metais poden actuar. Estes son os seguintes
| Halóxenos
|
+1,
+3, +5, +7
|
| Calcóxenos |
+4,
+6
|
| Grupo
do N |
+3,
+5
|
| Grupo
do C |
+4
|
Se nos dan a fórmula do ácido temos
que deducir o número de oxidación do elemento central X (+n), será igual ó
dobre de osíxenos que teña menos os hidróxenos. Se do elemento central temos
varios átomos o resultado o dividimos por ese número.
Cando un elemento presenta máis dun número de oxidación
posible empréganse
uns prefixos e uns sufixos concretos. Como o número máis elevado de posibles números
de oxidación para un elemento (nos casos que imos estudiar) é catro referirémonos
a estes casos.
Para o número de oxidación MÁIS ALTO
anteponse ó nome do elemento
central o prefixo
PER- (do
grego hyper, superior) e o sufixo -ICO.
Para o número de oxidación ALTO engádese ó nome do elemento central o
sufixo -ICO.
Para o número de oxidación BAIXO engádese ó nome do elemento central
o sufixo -OSO.
Para o número de oxidación MÁIS BAIXO engádese o prefixo HIPO- (do grego hypo, inferior) e detrás do nome o sufixo
-OSO.
| Número
de oxidación
|
Ácido
|
Máis
alto
Alto
Baixo
Máis
baixo
|
per-
-ico
-ico
-oso
hipo-
-oso
|
Outros prefixos que debemos coñecer
son os prefixos meta- e orto- : Dalgúns ácidos se coñecen dúas formas, que
se diferencian no número de hidróxenos e osíxenos, de xeito que parecen
diferenciarse nun determinado número de moléculas de auga H2O. Por
exemplo, temos dous ácidos periódicos: o HIO4 e o H5IO6,
este é como se tivera 2 moléculas de auga máis que o primeiro. O prefixo meta-
se utiliza para indicar o ácido que ten menor contido en auga e o prefixo orto-
se utiliza para indicar o ácido que ten maior contido en auga. HIO4
é o ácido metaperiódico e H5IO6 é o ácido
ortoperiódico.
|
|
|
|
Se nos dan a fórmula |
|
Na
fórmula: Deducimos o número de oxidación do elemento
central, como vimos é o dobre dos osíxenos menos os hidróxenos, e segundo
sexa (máis alto, alto, baixo, ou máis baixo) poñemos a terminación que
corresponda (per- -ico, -ico, -oso, ou hipo- -oso).
|
|
|
|
Se nos dan o nome |
|
No nome:
A partir dos prefixos e sufixos deducimos o número de oxidación do elemento
central. O hidróxeno ten número de oxidación +1 e o osíxeno -2. Buscamos
logo uns coeficientes que fagan que a carga aportada polos osíxenos sexa igual
e de signo contrario á aportada polos hidróxenos e o elemento central.
|
|
|
|
Exemplos |
|
Exemplos dos oxiácidos máis comúns
por grupos:
HALÓXENOS: números de oxidación:
+1, +3, +5, +7. Dan oxiácidos
o Cl, Br, I pero non o F.
| Nº de oxidación (+1): HClO
|
ácido hipocloroso |
| Nº de oxidación (+3): HClO2
|
ácido cloroso |
| Nº de oxidación (+5): HClO3 |
ácido clórico |
| Nº de oxidación (+7): HClO4
|
ácido perclórico |
O oxiácido correspondente ó número de oxidación +3 para o iodo (I) non
ten existencia real e tampouco se coñece ningún derivado seu.
CALCÓXENOS: números de oxidación:
+4, +6. Estudiaremos os
oxiácidos
do S, Se, Te.
| Nº de oxidación (+4): H2SO3
|
ácido sulfuroso |
| Nº de oxidación (+6): H2SO4
|
ácido sulfúrico |
NITROXENOIDEOS: números de oxidación:
+3, +5. Estudiaremos os oxiácidos do N, P, As.
| Nº de oxidación (+3): HNO2 |
ácido nitroso |
| Nº de oxidación (+5): HNO3 |
ácido nítrico |
| Tamén se coñece o de N+1
:H2N2O2 |
ácido hiponitroso |
Hai que lembrar que os oxiácidos de P e As son distintos ós de N xa
que o número de H que levan é 3. Estes ácidos con dous hidróxenos máis,
denomínanse ácidos orto-, anque non é moi utilizado dito prefixo, pois
os ácidos meta non se coñecen.
| Nº de oxidación (+3): H3PO3
|
ácido fosfónico, fosforoso ou
ortofosfónico |
| Nº de oxidación (+5): H3PO4 |
ácido fosfórico ou ortofosfórico |
CARBONO E
SILICIO: número de oxidación: +4.
| Nº de oxidación (+4): H2CO3 |
ácido carbónico |
| Nº de oxidación (+4): (H2SiO3)n |
ácidos metasilícicos |
| Nº de oxidación (+4): H4SiO4 |
ácido ortosilícico |
CROMO E
MANGANESO: Non só forman ácidos
os non metais senón tamén moitos dos metais de transición, por exemplo o Cr e
Mn.
| Nº de oxidación (+6): H2CrO4 |
ácido crómico |
| Nº de oxidación (+6): H2Cr2O7 |
ácido dicrómico |
| Nº de oxidación (+6): H2MnO4 |
ácido mangánico |
| Nº de oxidación (+7): HMnO4 |
ácido permangánico |
|
|
|
|
Nomenclatura sistemática da
IUPAC |
|
Lembra que o obxectivo da nomenclatura sistemática é que o nome reflicta a composición do composto, e hoxe en día pídese máis, que ata reflicta a composición estructural do composto. Así para os oxácidos a IUPAC propón nas normas 2005 dúas nomenclaturas, ademáis de admitir como válida a tradicional que estudaches arriba, unha é a nomenclatura de adición e outra é a nomenclatura de hidrógeno.
A nomenclatura de
adición baséase na estructura dos
ácidos ,nomeando de diferente forma os osíxenos que están unidos aos hidróxenos ácidos (hidroxido), os osíxenos unidos únicamente
ao
elemento central (oxido).
Cada un de estes nomes acompáñase dos prefixos pertinentes: di-, tri-,
tetra-, etc. e se nomean por orde alfabética seguidos do nome do átomo
central
Prefixo-hidroxido-prefixo-oxido-ELEMENTO
CENTRAL
A nomenclatura de hidróxeno
baséase en nomear cun prefixo: di-, tri-, tetra-, etc. os hidróxenos do ácido (úsase a palabra "hidroxeno" sen acento pero enfatizada na sílaba "dro") seguido do nome de adición do anión terminado en "-ato" entre paréntese e unido sen espazos á palabra
"hidroxeno".
Prefixo-hidroxeno(prefixo-oxido-ELEMENTO
CENTRAL-ato)
| Fórmula |
F. Estructural |
Nomenclatura de adición
|
Nomenclatura de hidróxeno
|
| HClO |
Cl(OH) |
hidroxidocloro |
hidroxeno(oxidoclorato) |
| HClO2 |
ClO(OH) |
hidroxidooxidocloro |
hidroxeno(dioxidoclorato) |
| HClO3 |
ClO2(OH) |
hidroxidodioxidocloro |
hidroxeno(trioxidoclorato) |
| HClO4 |
ClO3(OH) |
hidroxidotrioxidocloro |
hidroxeno(tetraoxidoclorato) |
| H2SO3 |
SO(OH)2 |
dihidroxidooxidoxofre |
dihidroxeno(trioxidosulfato) |
| H2SO4 |
SO2(OH)2 |
dihidroxidodioxidoxofre |
dihidroxeno(tetraoxidosulfato) |
| HNO2 |
NO(OH) |
hidroxidooxidonitróxeno |
hidroxeno(dioxidonitrato) |
| HNO3 |
NO2(OH) |
hidroxidodioxidonitróxeno |
hidroxeno(trioxidonitrato) |
| H3PO3 |
P(OH)3 |
trihidroxidofósforo |
trihidroxeno(trioxidofosfato) |
| H3PO4 |
PO(OH)3 |
trihidroxidooxidofósforo |
trihidroxeno(tetraoxidofosfato) |
| H2CO3 |
CO(OH)2 |
dihidroxidooxidocarbono |
dihidroxeno(trioxidocarbonato) |
| H4SiO4 |
Si(OH)4 |
tetrahidroxidosilicio |
tetrahidroxeno(tetraoxidosilicato) |
| H2CrO4 |
CrO2(OH)2 |
dihidroxidodioxidocromo |
dihidroxeno(tetraoxidocromato) |
| H2Cr2O7 |
(HO)Cr(O)2OCr(O)2(OH) |
μ-oxidobis(hidroxidodioxidocromo)* |
dihidroxeno(heptaoxidodicromato) |
| H2MnO4 |
MnO2(OH)2 |
dihidroxidodioxidomanganeso |
dihidroxeno(tetraoxidomanganato) |
| HMnO4 |
MnO3(OH) |
hidroxidotrioxidomanganeso |
hidroxeno(tetraoxidomanganato) |
| * Nos exercicios usarase o "m" polo "
μ" grego, pero só por necesidades do teclado. |
|
|
|
|
Exercicios |
|
En Fórmulas tes un exercicio para escribir os nomes destas substancias
e comprobar os resultados. Tamén tes a solución do exercicio.
En Nomes tes un exercicio para escribir as fórmulas destas substancias
e comprobar os resultados. As fórmulas as tes que introducir sen subíndices,
por exemplo auga = H2O. Tamén tes a solución do exercicio.
       
|
|
