3. Mesturas

Principal Arriba Enunciados

CLASIFICACIÓN DA MATERIA

   A partir das propiedades dos distintos tipos de materia podémola clasificar en:

   Se a primeira ollada distinguimos diferentes partes nunha sustancia trátase dunha mestura heteroxénea. Cando dicimos a primeira ollada tamén podemos usar unha lupa ou un microscopio. A materia que non é uniforme é unha mestura heteroxénea. A maior parte da materia atopámola neste grupo.

   Se as propiedades dunha materia uniforme non son constantes trátase dunha mestura homoxénea. As mesturas heteroxéneas non teñen propiedades características ou específicas constantes, pero as das substancias puras si son constantes. Así a auga pura ten unha densidade de 1g/cm3, funde a 0ºC e ferve a 100ºC. Se a densidade dunha substancia e os puntos de fusión e ebulición non coinciden cos da auga, seguro que non é auga.

   Se non sabemos se unha sustancia pura (composto ou elemento) pódese descompoñer podémonos axudar da Táboa Periódica dos Elementos, se unha sustancia pura está na Táboa Periódica é un elemento, en caso contrario é un composto.

EXERCICIOS PARA PRACTICAR

MESTURAS HOMOXÉNEAS

   As disoluciones son mesturas homogéneas de dúas ou máis sustancias. Na vida diaria atopámonos con moitos exemplos de disolucións. Cando temos sede tomamos auga mineral (disolución de sales en auga), pero os teus pais toman unha copa de alvariño (disolución de gran número de sustancias en auga, entre elas alcohol etílico ou etanol), pero cando facemos exercicio tomamos auga con azucre (disolución de auga e azucre) crendo que iso nos vai a quitar as maniotas, o exercicio tamén nos fai respirar aire (disolución de nitrógeno, osíxeno, e outros gases en menor cantidade) con máis frecuencia. Algún pola contra pagaría un euro (disolución de metais chamada aleación) con tal de non ter que facer exercicio. Peor para el.

   Nunha disolución a proporción dos compoñentes pode variar, polo tanto as súas propiedades serán tamén variables. Pero nunha sustancia pura a composición é constante, polo cal as propiedades serán tamén constantes.

   As disoluciones compóñense de soluto e disolvente. O soluto é o compoñente que está en menor proporción e o disolvente o que está en maior proporción. Aínda que non sempre é así, hai sales que se disolven tanto en auga que temos máis peso de sal que de auga, pero como a disolución ten o mesmo estado físico que a auga, é dicir líquido, esta será o disolvente.

   Podemos atopar disoluciones sólidas, como as aleaciones de metais, disoluciones líquidas, como a auga mineral, e disoluciones gaseosas como o aire.
As disoluciones caracterízanse pola súa concentración, que é a relación entre a cantidade de soluto e a cantidade de disolución.

   Disolución diluída: ten moi pouco soluto para unha cantidade de disolución.

   Disolución concentrada: ten moito soluto para unha cantidade de disolución.

   Disolución saturada: é a que xa non admite máis soluto, ten a cantidade máxima de soluto que pode disolver. Chámase solubilidad á concentración dunha disolución saturada.

   Factores a ter en conta na solubilidad:

  • En xeral a solubilidad dos gases nos líquidos aumenta coa presión. Que ocorre cando abrimos unha bebida gaseada?
  • En xeral a solubilidad dos gases nos líquidos diminúe coa temperatura. Que augas terán máis osíxeno disolto, as frías augas do Atlántico norte ou as templadas augas do Ecuador? En cal destas zonas hai máis pesca?
  • En xeral a solubilidad dos sólidos aumenta coa temperatura. Lávase a roupa igual en auga quente que en auga fría?
  • Canto máis dividido estea o soluto máis rápida é a disolución, pois aumenta a superficie de contacto co disolvente. Disólvese mellor o sal fino ou o sal gordo?
  • Unha maior axitación aumenta o proceso de disolución. Por que removemos o cacao no leite e a sopa cando engadimos máis sal?

VÍDEO

EJERCICIOS PARA PRACTICAR

CONCENTRACIÓN DUNHA DISOLUCIÓN

   As disoluciones compóñense de disolvente e soluto. A composición dunha disolución podémola dar de forma cualitativa dicindo si é diluída ou concentrada, pero si queremos ser máis precisos debemos dar a concentración. 

   A concentración dunha disolución é a relación entre a cantidade de soluto e a cantidade de disolución.

   Dependendo das unidades en que deamos a cantidade de soluto e disolución temos as distintas formas de dar a concentración. Moitas se usan na nosa vida diaria.

   Pero antes recoméndoche ver este repaso de ecuacións de primeiro grao, que che axudará a despexar ben: REPASO DE COMO DESPEXAR UNHA ECUACIÓN DE PRIMER GRAO.

   Concentración en porcentaxe en masa

Esta é a forma de expresar a concentración que tamén aparece nas etiquetas dos produtos do supermercado. Os compoñentes dun produto ordénanse na etiqueta en orde decrecente da súa concentración en porcentaxe en masa, nalgúns casos cuantifícase esta concentración. Vexamos esta etiqueta:

Observa que neste cacao soluble o ingrediente que contén en maior porcentaxe é o azucre. Se buscamos na información nutricional observamos que a cantidade de azucre é de 70 g por cada 100 g totais, é dicir do 70% en masa. 

Hai marcas que aínda conteñen máis azucre:

Lembra, os ingredientes indícanche os compoñentes ordenados pola porcentaxe en masa, pero non sempre indican esta porcentaxe:

Podemos atopar as porcentaxes na información nutricional:

EXERCICIOS PARA PRACTICAR

Concentración en porcentaxe en volume

Esta forma de expresar a concentración aparece nas bebidas alcohólicas, son equivalentes os graos alcohólicos á porcentaxe en volume. Se unha cervexa é de 6º significa que é do 6% en volume de alcol. Hoxe xa o indican con % vol.

Coidado coas cervexas, as cervexas SEN poden ter ata o 1% de alcol, enganoso non?

Hai que ser conscientes de que o alcol é un tóxico sexa na cantidade que sexa. Non é bo para a saúde aínda que sexa en pequenas doses. Pero se observamos os altos contidos en alcol dalgunhas bebidas compréndese a preocupación que o uso social do alcol pode ter na saúde das persoas. Ser conscientes do alcol que se inxere pode ser motivo de reflexión e disuadirnos dun costume social nada sa.

EXERCICIOS PARA PRACTICAR

Concentración en masa entre volume

Esta forma de concentración tamén é moi común nas etiquetas. Fíxate nas etiquetas da auga mineral por exemplo. As unidades dependen de en que unidades expresemos a masa e o volume.

EXERCICIOS PARA PRACTICAR

PREPARACIÓN DE DISOLUCIÓNS

     Antes de preparar unha disolución, imos traballar cunha disolución que todos coñecemos ben aquí en Vigo, a auga de mar. Nela temos auga e sales minerais, entre as que destaca o cloruro de sodio, NaCl. Non todas as augas do mar teñen a mesma proporción de sales, así a auga da Ría terá máis ou menos sal dependendo do preto ou lonxe que esteamos da desembocadura dos ríos que achegan á mesma, ou de que as choivas acheguen máis ou menos auga doce á Ría, que é causa frecuente de mortalidade en bancos de moluscos, como ameixas ou berberechos.

    Como podemos medir a cantidade de sal da auga de mar? Tomemos unha certa cantidade de auga de mar, que mediremos nunha probeta. Introducímola nun matraz Erlenmeyer previamente pesado, e colocámolo nun hornillo eléctrico, quentando ata a evaporación total da auga. Cando arrefríe pesámolo co sal que contén. Por diferenza co peso do matraz baleiro calculamos a masa de sal. Con esta e o volume de auga de mar medido na probeta calculamos a concentración en masa entre volume.

    Guión PRÁCTICA: DETERMINAR A CONCENTRACIÓN DE SAL EN AUGA DE MAR, EN g/L

CONCENTRACIÓN DA AUGA DE MAR

Anota os valores que che piden despois de facer as medidas e evaporar toda a auga:

Masa en gramos do Erlenmeyer = (g)   

Volume en mL da auga de mar = (mL)   

Despois de evaporar toda a auga:

Masa en gramos do Erlenmeyer + sal = (g)  


Concentración:

Concentración da auga de mar = (g/L)

© Carlos Alonso

 

  • Preparar unha disolución con concentración en porcentaxe en masa.

    Para preparar unha disolución de concentración coñecida, en porcentaxe en masa, debemos medir unha masa de soluto, coa balanza electrónica, e unha masa de auga, tamén coa balanza. Para pesar o disolvente podemos usar un vaso de precipitados e axudarnos dun contagotas. Pero tamén podemos determinar a masa de disolvente medindo un volume, se coñecemos a densidade. Por exemplo na auga a d = 1g/mL, por tanto se temos 100 mL de auga terán unha masa de 100g.

CONCENTRACIÓN EN PORCENTAXE EN MASA

Introduce todos os datos menos un (a coma decimal substitúea por un punto), e obterás a solución:

Masa de soluto = g

Masa de disolución = g

Concentración (%m) = % en masa


© Carlos Alonso

    Se nos dan a concentración da disolución para preparar, en porcentaxe en masa, por exemplo 15% en masa, e a cantidade de disolución a preparar, por exemplo 250g, debemos calcular a masa de soluto que debemos pesar mediante unha proporción, logo pesámola. Pesamos logo o disolvente restando a 250g a masa de soluto, ou completamos ata 250g o peso da disolución con auga. Disolvemos o soluto no disolvente. Por último gardaremos a disolución nun frasco, cunha etiqueta que indique a disolución preparada, a concentración da mesma, a data e o operario ou operarios que a prepararon.

    Guión PRÁCTICA: PREPARA 250g DE DISOLUCIÓN DE SAL DE 15% EN MASA

  • Preparar unha disolución con concentración en porcentaxe en volume.

    Para preparar unha disolución de concentración coñecida, en porcentaxe en volume, debemos medir un volume de soluto, coa pipeta, se é pouco, e coa probeta, se é moito, e un volume de disolución, cun matraz aforado. Podemos axudarnos dun contagotas para completar o volume.

CONCENTRACIÓN EN PORCENTAXE EN VOLUME

Introduce todos os datos menos un (a coma decimal substitúea por un punto), e obterás a solución:

Volume de soluto = mL

Volume de disolución = mL

Concentración (%V) = % en Vol.


© Carlos Alonso

    Se nos dan a concentración da disolución para preparar, en porcentaxe en volume, por exemplo 10% en volume, e a cantidade de disolución a preparar, por exemplo 250mL, debemos calcular o volume de soluto que debemos medir mediante unha proporción, logo medímolo coa probeta, ou a pipeta se fose pequeno. Introducimos este volume no matraz aforado, e engadimos disolvente ata completar o volume ata o nivel de afora. Por último gardaremos a disolución nun frasco, cunha etiqueta que indique a disolución preparada, a concentración da mesma, a data e o operario ou operarios que a prepararon.

  • Preparar unha disolución con concentración en masa entre volume.

    Para preparar unha disolución de concentración coñecida, en masa entre volume, debemos medir unha masa de soluto, coa balanza electrónica, e un volume de disolución, cun matraz aforado, que é específico para preparar disolucións.

CONCENTRACIÓN EN MASA ENTRE VOLUME

Introduce todos os datos menos un (a coma decimal substitúea por un punto), e obterás a solución:

Masa de soluto = g

Volume de disolución = mL

Concentración (m/V) = g/L


© Carlos Alonso

    Se nos dan a concentración da disolución para preparar, por exemplo 30g/L, e o volume do matraz para preparala, por exemplo 250 mL, debemos calcular a masa de soluto que debemos pesar, neste caso 7,5g, logo disolvémola nun volume menor de 250 mL de auga destilada e introducímola no matraz, por último completamos o volume do matraz, con auga destilada, ata a liña de enrase. Por último gardaremos a disolución nun frasco, cunha etiqueta que indique a disolución preparada, a concentración da mesma, a data e o operario ou operarios que a prepararon.

    Guión PRÁCTICA: PREPARA 250mL DE DISOLUCIÓN DE SAL DE 30g/L

EXERCICIOS PARA PRACTICAR

TÉCNICAS DE SEPARACIÓN DE MESTURAS

    Os compoñentes dunha mestura, sexa homoxénea ou heteroxénea, pódense separar utilizando diferentes técnicas físicas.

   SEPARACIÓN DE MESTURAS HETEROXÉNEAS

   FILTRACIÓN: Utilízase para separar un líquido dun sólido finamente dividido. Podemos utilizar papel de filtro de diferente poro para realizar a filtración. É o método adecuado para separar un líquido de partículas sólidas non disoltas.

   Que aplicacións desta técnica atopas na vida diaria?

   DECANTACIÓN: Utilízase para separar un líquido de partículas sólidas grosas que se depositan no fondo do recipiente. Cando as partículas sólidas que hai no líquido son suficientemente grandes por gravidade vanse ao fondo e podémolas decantar.

   Tamén se utiliza para separar líquidos inmiscibles, para o que utilizamos un embude de decantación. O líquido máis denso ocupa a parte inferior do embude, regulando a chave podémolo separar do líquido menos denso.

   SEPARACIÓN DE MESTURAS HOMOXÉNEAS

DESTILACIÓN: Utilízase para separar os compoñentes dunha disolución ou mestura homoxénea. Aprovéitase o distinto punto de ebulición dos compoñentes. Para realizala constrúese unha montaxe como a seguinte:

   Que aplicacións desta técnica atopas na vida diaria?

   CRISTALIZACIÓN: Utilízase para separar un soluto sólido do disolvente dunha disolución, aproveitando a diferenza de volatilidade de ambos. Tamén se pode utilizar para purificar substancias. Se queremos cristalizar un sal podemos quentar a disolución, o disolvente se evaporará máis rápido, pero os cristais serán moi pequenos, se queremos obter cristais grandes mellor deixar que a evaporación se realice lentamente a temperatura ambiente, aínda que desta forma tardará máis en formarse cristais, pero serán máis grandes.

   Que aplicacións desta técnica atopas na vida diaria?

VÍDEO

EXERCICIOS PARA PRACTICAR

AS SALINAS

     De onde se obtén o sal que lle botamos ás comidas? Non me vale que digades do súper. Onde se produce? Pódese obter de minas de sal, que son acumulacións de sal de mares arcaicos, ou de salinas, que é un método industrial tradicional para obter o sal de ríos ou mares que conteñan altas concentracións de sal. As salinas de ríos de auga salgada son as salinas de interior, e as demais son as salinas mariñas ou de litoral. En España temos bos exemplos dunhas e outras como veremos.

    A importancia do sal na antigüidade era enorme, non só a usabamos como condimento senón como medio de conservación dos alimentos, pensa nas matanzas que se facían nas aldeas e na conservación en salgadura da carne, en épocas en que non había frigoríficos. O mesmo pasaba co peixe, o bacallau salgado seguímolo consumindo hoxe en día.

    Pensa que ata a palabra salario, como paga ou remuneración polo traballo realizado, ten que ver co sal. Os romanos pagaban aos soldados con sal, segundo a lenda, sexa ou non certa seguro que o sal foi sempre importante no intercambio comercial debido á súa importancia para moitos usos. Hoxe a industria química e as estradas, para evitar as placas de xeo, levan a maior parte da produción, aínda que produtos como as escamas de sal ou a flor de sal non poden faltar na actualidade da alta cociña, nin dos supermercados.

    Neste vídeo o profesor José Manuel Crespo, da Universidade Complutense de Madrid, Cóntanos os distintos tipos e a importancia das salinas:

    Se queredes saber máis déixovos este interesante libro sobre as salinas de Andalucía, coordinado pola Universidade de Cádiz:

    Libro: SALINAS DE ANDALUCÍA (2004) - Junta de Andalucía

    Esta obra recolle aspectos moi diversos baixo o nexo común do sal e as salinas. É o resultado do traballo colectivo de especialistas de moi distintas disciplinas (historia, etnografía, xeografía, arqueoloxía, bioloxía…) e ámbitos profesionais (científicos, técnicos e xestores), coordinado pola Universidade de Cádiz. Mediante unha lograda aproximación ofrece unha visión integral, imprescindible para xestionar estes medios.

    Entre as súas achegas hai que destacar, pola súa novidade, as referentes a salinas de interior. O seu carácter marxinal, se se comparan coas salinas litorais, fixéronas pasar case inadvertidas. Grazas a esta iniciativa confeccionouse o primeiro inventario de salinas de interior de Andalucía con, polo menos, 85 explotacións.

    No seguinte vídeo explícannos en funcionamento dunha salina de litoral en Canarias, Salinas de Tenefé, en Punta de Tenefé (Gran Canaria):

    Antigamente as salinas de interior eran as que fornecían de sal á poboación, hoxe case desapareceron pero quedan algunhas de forma testemuñal que nos lembran a súa importancia comercial noutras épocas, como as de Añana, en Araba, ou as de Poza de la Sal, en Burgos:

    Nas Ría Baixas temos comarcas como O Salnés, que fan referencia ao gran número de salinas que poboaban a costa de Arousa en épocas pasadas. Na ría de Vigo as Salinas de Ulló, en Vilabóa, conservan restos que nos contan da súa actividade nos séculos XVII e XVIII. Ultimamente tamén se atoparon restos de salinas romanas, en pleno centro de Vigo, na zona do Areal, Centro Salinae, e nas inmediacións da Guarda as Salinas de O Seixal.

    Se queredes saber máis déixovos este libro sobre as salinas romanas de Ou Areal, Vigo.

    Libro: A salina romana de « O Areal », Vigo (Galicia), Juan C. Castro Carrera

 

Arriba Enunciados
WWW.ALONSOFORMULA.COM
Formulación Inorgánica  Formulación Orgánica 
Formulación Inorgánica  Formulación Orgánica 
Formulació Inorgánica  Formulació Orgánica 
Ezorganikoaren Formulazioa  Nomenclature of Inorganic Q. 
Física y Química de ESO  Física e Química de ESO 
FQ de 1º de Bachillerato  FQ de 1º de Bacharelato 
Química de 2º de Bachillerato  Prácticas de Química